|
Układ Warszawski to potoczna nazwa porozumienia między Albanią, Bułgarią, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Czechosłowacją, Węgrami, Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, podpisanego w Warszawie 14 maja 1955 roku. Porozumienie oficjalnie nazwane Układem o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, miało na celu podporządkowanie wojsk poszczególnych krajów dowództwu Armii Radzieckiej i zobowiązywał je do wzajemnej pomocy w przypadku agresji ze strony państw zachodnich. 
Układ Warszawski był odpowiedzią na powstanie w 1949 roku militarnego Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), zrzeszającego państwa zachodnioeuropejskie pod przywództwem Stanów Zjednoczonych, oraz na remilitaryzację Republiki Federalnej Niemiec, postrzeganą jako zagrożenie dla bloku sowieckiego. Chociaż teoretycznie Układ opierał się na równości i zakładał nieinterwencję w sprawy wewnętrzne poszczególnych krajów, w praktyce był politycznym narzędziem Związku Radzieckiego, dzięki któremu kontrolował swoich sojuszników. Uwidoczniło się to szczególnie boleśnie w 1968 roku, kiedy wojska Układu Warszawskiego interweniowały w Czechosłowacji, która podjęła próbę zbudowania „socjalizmu z ludzką twarzą”.
W latach osiemdziesiątych, wraz z narastającym kryzysem w państwach socjalistycznych, Układ Warszawski powoli tracił znaczenie. Oficjalnie porozumienie zostało rozwiązane w 1991 roku w Pradze pod wpływem nacisków państw, którym udało się wywalczyć niepodległość od Związku Radzieckiego. Od 2005 roku rozpoczęto proces odtajnienia dokumentów podpisanych w ramach Układu.
| | | |